Những lễ hội truyền thống tiêu biểu thành phố Bắc Ninh-Lễ hội đền Bà Chúa Kho

Đền Bà Chúa Kho nằm trên sườn núi Kho, thuộc làng Cô Mễ, nay thuộc phường Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh.

Làng Cô Mễ có cụm công trình tín ngưỡng tôn giáo cổ là đình, chùa Cô Mễ và đền Bà Chúa Kho đều được xếp hạng là di tích lịch sử cấp quốc gia. Đình làng thờ Thánh Tam Giang, chùa thờ Phật và đền Bà Chúa kho thờ Bà Chúa Kho - tương truyền Bà có công giữ kho lương cho quân đội nhà Lý trên chiến tuyến Như Nguyệt và đã anh dũng hy sinh vào ngày 10 tháng Giêng Âm lịch, dân làng nhớ ơn lập đền thờ.

Cô Mễ vốn là một làng cổ, cư dân ở đây sống bằng nghề cấy lúa nước. Đây còn là một làng Quan họ gốc.

Tục lệ truyền thống của làng Cô Mễ xưa có 3 sự lệ chính trong năm:

- 12 tháng Giêng là ngày hội Đền

- 15 tháng Giêng là ngày hội Chùa

- 10 tháng 8 là ngày hội Đình.

Hội chùa là lễ hội lớn của làng với các nghi lễ: dựng cây phươn tại chùa, làm lễ cúng phật và các vãi tổ chức diễn trò nhà phật.

Lễ hội đền Bà Chúa kho

Các trò vui trong lễ hội có đu tiên, kéo co, nhưng cuốn hút đông khách nhất là chương trình hát quan họ làng Cô Mễ đón bạn quan họ Hữu Chấp và tổ chức các canh hát đối đáp tại “nhà Chứa” kéo dài tới thâu đêm.

Hội đình mở vào tháng 8, với tục rước nước từ sông Cầu về đình làm nước cúng thánh cả năm. Tham gia rước là các nam nữ thanh tân được làng chọn cử, khiêng kiệu đựng chóe nước ra bờ sông. Sau đó 4 thanh niên (2 nam, 2 nữ) khiêng chóe xuống thuyền, chèo ra giữa sông Cầu, lấy nước vào chóe, rồi rước về đình tổ chức rất trọng thể.

Hội đền Cô Mễ hay gọi là hội đền Bà Chúa Kho được mở vào ngày 12 tháng Giêng. Ngày này dân làng Cô Mễ dâng lễ vật cúng Bà Chúa Kho, tiến lễ các ban thờ trong khu vực đền. Đồng thời tổ chức các nghi thức chuẩn bị cho lễ hội Chùa - lễ hội lớn nhất của cả làng vào Rằm tháng Giêng.

Kể từ khi di tích đền Bà Chúa Kho được nhà nước xếp hạng di tích lịch sử văn hóa quốc gia, lễ hội đền Bà Chúa kho trở thành lễ hội lớn của làng Cô Mễ và tỉnh Bắc Ninh. Ngày hội chùa và hội đình của làng Cô Mễ chỉ được dân làng duy trì theo sự lệ, còn toàn dân tập trung vào việc tổ chức phục vụ việc hành lễ của khách thập phương tại đền. Việc dâng lễ cúng Bà Chúa Kho diễn ra hầu như suốt năm.

Hàng năm, vào những ngày đầu xuân, khách thập phương kéo về lễ đền Bà Chúa Kho, mỗi ngày tới hàng vạn người. Đi dự hội và lễ Bà Chúa Kho, ai cũng cầu mong bà sẽ phù giúp cho gia đình được bình an, việc làm ăn phát đạt, trở nên giàu có, thịnh vượng. Với niềm tin đó, nhiều quý khách đã hảo tâm công đức cho nhà đền để đóng góp vào việc tu bổ, tôn tạo đền Bà Chúa Kho ngày càng trang nghiêm, tố hảo.

Về lễ đền Bà Chúa Kho, nhất là vào dịp lễ hội đền được nhân dân tổ chức vào ngày 14 tháng Giêng (sự lệ chung của cả đình và chùa Cô Mễ), quý khách không chỉ được cầu Bà Chúa Kho phù hộ sự làm ăn phát đạt, mà còn được tham sự vào nhiều sinh hoạt lễ hội tiêu biểu của tỉnh Bắc Ninh được mở vào đúng dịp hội đền Bà Chúa Kho, như hội Lim, hội Ó, hội Hòa Đình, hội kéo co làng Hữu Chấp và hội thi hát quan họ đầu xuân do tỉnh tổ chức.

 

Nguồn: Thành phố Bắc Ninh - vùng đất văn hiến 

tr.88-90