Những danh nhân tiêu biểu thành phố Bắc Ninh: Đàm Văn Lễ và Nguyễn Phúc Xuyên

1. ĐÀM VĂN LỄ

 

 ĐÀM VĂN LỄ (1452-1505) tự là Hoằng Kính, hiệu là Chân Trai, người xã Lãm Sơn, huyện Quế Dương (nay là thôn Sơn Nam, xã Nam Sơn, thành phố Bắc Ninh), xuất thân từ chân dân hạng. Năm 17 tuổi (1468), ông đỗ Giải nguyên kỳ thi Hương. Năm 18 tuổi, ông đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sỹ xuất thân (xếp thứ 20) khoa Kỷ Sửu niên hiệu Quang Thuận thứ 10 đời Lê Thánh tông (1469). Ông từng được cử đi sứ phương Bắc. Ông làm quan đến chức Thượng thư bộ Lễ, Chưởng Hàn lâm viện sự kiêm Đông các Đại học sĩ. Những năm thuộc niên hiệu Hồng Đức (1470- 1497), ông được tham gia biên soạn sách “Thiên Nam dự hạ tập”. Vào thời Cảnh Thống (1498- 1504), ông cùng Trạng nguyên Nguyễn Quang Bật nhận di chiếu của vua Lê Hiến Tông để phò Lê Túc Tông lên ngôi. Nhưng sau đó, Lê Uy Mục chiếm được ngai vàng, đem lòng oán giận vì hai người không phò lập mình, bèn giáng hai ông đi Quảng Nam làm Thừa chính sứ. Khi Đàm Văn Lễ đến bến đò An lạc thuộc trấn Nghệ An, Lê Uy Mục cho người đuổi theo, bắt phải tự tử; ông khẩu chiến một bài thơ nôm rồi nhảy xuống sông tự vẫn vào tháng 7 năm 1505. Đến đời Hồng Thuận (1509- 1516), triều đình xét ông vô tội truy phong ông làm Bái Trung lang. Tác phẩm của ông có ghi trong “Hoàng Việt thi văn tuyển”, “Thánh chế việt sử tổng vịnh”, Văn bia Chiêu lăng và 24 bài thơ chữ Hán được chép trong “Toàn Việt thi lục”; “Thiên Nam dư hạ tập”. Đàm Văn Lễ là ông nội của tiến sỹ Đàm Văn Tiết.

 

2. NGUYỄN PHÚC XUYÊN

 

NGUYỄN PHÚC XUYÊN (1613- 1696): người xã Đại Vũ (nay thuộc phường Đại Phúc, thành phố Bắc Ninh), là một danh y nổi tiếng thời Lê - Trịnh, được phong “Hộ quốc Thiền sư, Thánh tổ Bồ tát”, được người đương thời tôn vinh là “Hoạt Phật” (Phật sống). Theo sách “Đại Nam nhất thống chí”, đền Bồ Tát thiền sư ở thôn Đồng Pháp xã Đại Vũ huyện, Võ Giàng. Đời Lê có người trong thôn, họ Nguyễn tên là Xuyên, khi mới sinh ra có sắc sáng chiếu rực rỡ trong nhà, lớn lên, ứng vào triệu “Thần Kê”, bèn có phép thiêng, nhân dân gần xa, ai có bệnh tật, đến cầu đảo liền được khỏi bệnh. Người ta đều gọi là “Phật sống”. Sau khi mất, thường hiển hiện anh linh. Địa phương lập đền thờ”(1)].

 

 

Nguồn: Thành phố Bắc Ninh - vùng đất văn hiến

---